fbpx
Ploegendienst syndroom

Ploegendienst syndroom

Meer mensen dan je denkt hebben last van het ploegendienst syndroom, door een verstoorde biologische klok. Wat zijn de symptomen? Is het schadelijk voor je gezondheid? En wat kun je er aan doen?

Werken ‘van 9 tot 5’ is nog altijd min of meer de norm in Nederland. Onder de mensen die zich niet aan kantoortijden hoeven te houden, wordt het zogenaamde flexwerken steeds populairder. Dan bepaal je zelf waar en wanneer je werkt. Werk je echter in ploegendienst, dan werk je volgens een vast rooster met wisselende werktijden, die ook buiten kantoortijden vallen.

Het idee van een ploegendienst is dat verschillende ploegen elkaar aflossen, en eventueel overlappen. Wanneer welke ploeg werkt, wisselt vaak van week tot week. De ene week draai je misschien de vroege dienst, de andere week werk je van ‘s middags tot ‘s avonds, of de hele avond tot middernacht. En dan heb je nog de ploegendiensten waarbij je ook nachtdiensten moet draaien, en pas ‘s ochtends vroeg thuis komt.

Het voordeel van werken in ploegendienst is dat je vaak meer verdient, terwijl je juist minder uren hoeft te draaien en regelmatig een dagje vrij hebt. Maar is het ook gezond?

Wat is het ploegendienst syndroom?

Werk je bijvoorbeeld bij de brandweer, de politie, in de zorg of in een fabriek, dan moet je wel met ploegen werken die elkaar aflossen. Want ook ‘s nachts zijn er branden, inbraken en ongelukken, en in veel fabrieken draaien de machines dag en nacht door. ‘s Nachts, of in onregelmatige of wisselende ploegendienst werken kan echter voor slaapstoornissen zorgen.

Heb je gedurende ten minste een maand moeite met in slaap vallen, doorslaapproblemen en een niet herstellende slaap? Dan wordt er gesproken over het ploegendienst syndroom, in het Engels Shift Work Sleep Disorder (SWSD) genoemd.

Ploegendienst syndroom – je biologische klok wordt verstoord

Het lichaam houdt van regelmaat, ook als het om slapen gaat. Veel lichaamsprocessen lopen volgens een 24-uursritme – het circadiane ritme – dat wordt aangestuurd door je biologische klok.

Overdag is het licht en iets warmer, ‘s nachts is het donker en wat koeler. Je biologische klok reageert op licht, donker en temperatuur. Zodra het bijvoorbeeld donker wordt, wordt het hormoon melatonine aangemaakt, waardoor je slaperig wordt.

Als je een lange vliegreis maakt, raakt je biologische klok in de war. Je loopt een zogenaamde jetlag op. Maar doordat je lichaam reageert op licht, donker en temperatuur, past je biologische klok zich geleidelijk weer aan het nieuwe dag- en nachtritme aan.

Als je in ploegendienst werkt, ga je niet elke avond rond dezelfde tijd naar bed, om vervolgens netjes 8 uur te slapen. Als je een nachtdienst draait, werk je bovendien als het donker is en kom je thuis als het alweer licht is. Dit gaat dus helemaal in tegen de voorgeprogrammeerde ritmes van je lichaam en je biologische klok raakt van slag. Uiteindelijk zal dit leiden tot het ploegendienst syndroom.

Symptomen van het ploegendienst syndroom

De ene persoon heeft meer regelmaat nodig dan de ander. De een trekt het dus ook beter om in ploegendienst te werken dan de ander. Het ploegendienst syndroom komt echter veel vaker voor dan je denkt.

De symptomen van het ploegendienst syndroom verschillen van persoon tot persoon, maar dit zijn enkele van de meest voorkomende problemen:

  • slaapstoornissen, zoals inslaap- en doorslaap problemen, en slapeloosheid;
  • slaperigheid;
  • zomaar in slaap vallen;
  • geheugenproblemen en concentratiestoornissen;
  • mentaal minder snel;
  • snel geïrriteerd;
  • hoofdpijn of migraine;
  • misselijkheid;
  • problemen met de spijsvertering.

Naast deze directe gezondheidsklachten, heb je ook nog eens meer kans op (het veroorzaken van) ongelukken, zowel op als buiten je werk. Ook ligt het arbeidsverzuim hoger bij mensen met het ploegendienst syndroom. En dan hebben we het nog niet gehad over de impact op je relaties en je sociale leven. Die kunnen lijden onder zowel de andere werktijden als je slechte humeur…

[mks_highlight color=”#FFFFE0″]Heb je last van deze symptomen?  Dan heb je dus waarschijnlijk het ploegendienst syndroom. Het belangrijk dat je er iets aan doet (zie de tips later in dit artikel). Anders kan het uiteindelijk zeer schadelijk voor je gezondheid zijn.[/mks_highlight]

 

Ploegendienst syndroom – gezondheidsrisico’s

Als je last hebt van het ploegendienst syndroom en je gaat gewoon door op de oude voet, dan kunnen de klachten een stuk ernstiger van aard worden. Op den duur loop je steeds grotere gezondheidsrisico’s, zowel geestelijk als lichamelijk – vooral als je ‘s nachts of in veel wisselende ploegendiensten werkt.

Ben je ‘gewoon’ een beetje sneller geïrriteerd? En heb je af en toe een klein vermoeidheidsdipje? Op een gegeven moment kan dit overgaan in een depressie of angsten veroorzaken. Lichamelijk kun je last krijgen van ernstige aandoeningen, zoals:

  • verlaagde weerstand (meer kans op verkoudheden en griep);
  • zweren;
  • hoge bloeddruk;
  • slechte cholesterolwaarden;
  • insulineresistentie/diabetes;
  • obesitas;
  • maag- en darmproblemen;
  • hart- en vaatziektes.

Vrouwen kunnen bovendien een onregelmatige menstruatie krijgen.

Hoe leuk je het ook vindt om in ploegendienst te werken, neem de klachten serieus, en doe er wat aan. Met behulp van onderstaande tips kom je al een heel eind.

Tips om de klachten te minimaliseren

Het goede nieuws is dat het ploegendienst syndroom goed behandelbaar is. De meest simpele oplossing is natuurlijk om op normale kantoortijden te gaan werken. Dit is helaas niet altijd mogelijk. Maar er zijn nog een aantal dingen die je kunt doen om een betere ‘nachtrust’ te krijgen en zo de gezondheidsproblemen en risico’s te verminderen.

Hier volgen enkele tips. Bespreek deze met je werkgever!

  1. Draai niet meerdere nachtdiensten achter elkaar. Je krijgt een beter herstel met vrije dagen tussen de nachtdiensten door.
  2. Draai niet te veel wisselende diensten. Als het niet anders kan, dan liever van dag, naar avond, naar nacht, dan omgekeerd.
  3. Maak geen overuren.
  4. Een powernap voordat je gaat werken kan wonderen doen.
  5. Probeer de reistijd van en naar het werk te beperken. Ga bijvoorbeeld met de trein of regel een carpool met je collega’s. Zo kun je tijdens de reis gewoon lekker slapen.
  6. Als het donker wordt, maakt je lichaam het slaaphormoon melatonine aan. Als je moet werken als het buiten donker is, kun je je lichaam voor de gek houden met kunstmatig licht. Zorg daarom voor genoeg licht op het werk om je scherp te houden. Draai je een nachtdienst, zorg dan dat je wakker wordt met extra fel licht.
  7. Koop een wake-up light, daglichtlamp of lichttherapiebril. Deze middelen kunnen helpen om je biologische klok te beïnvloeden.
  8. Neem vitamine D-supplementen als je regelmatig ‘s nachts werkt. Aangezien je lichaam vitamine D aanmaakt met behulp van zonlicht, loop je gemakkelijk een gebrek aan deze essentiële vitamine op.
  9. Lukt het je niet om na de nachtdienst in slaap te vallen? Bespreek met je huisarts of melatonine tabletten je kunnen helpen.
  10. Drink niet teveel koffie of andere dranken met cafeïne. Een kopje koffie om wakker te worden kan geen kwaad. Houd het daarna echter beperkt, zodat je na de dienst goed kunt slapen.
  11. Wees ook beperkt met andere stimulerende middelen zoals alcohol en nicotine.
  12. Als je na de dienst weer naar huis gaat, zorg er dan voor dat er zo min mogelijk licht in je ogen valt. Draag bijvoorbeeld een zonnebril met dichte zijkanten en een hoed of pet. Ga niet ‘nog even een boodschapje’ doen op weg naar huis in een felverlichte supermarkt.
  13. Houd een zo strak mogelijk slaapschema vast – ook op vrije dagen – waarin je 7 tot 9 uur slaap probeert te krijgen.
  14. Vraag de andere gezinsleden/huisgenoten om zo stil mogelijk te zijn terwijl je slaapt.
  15. Zorg er altijd voor dat het op de slaapkamer donker is en niet te warm.

Als de symptomen na het toepassen van alle tips hierboven niet verminderen, ga dan naar de huisarts voor advies.


Hoe vond je dit artikel? Geef je waardering:
1 Star2 Stars3 Stars4 Stars5 Stars (60 votes, average: 4,28 out of 5)


Lees ook: