Hoe lang kan een mens zonder slaap?

Meestal brengen we 16 tot 18 uur door zonder te slapen. Daarna dwingen onze biologische ritmes ons ertoe om te gaan liggen en de ogen te sluiten. Maar wat gebeurt er als je daar geen gehoor aan geeft? Of erger nog, als je niet in slaap kunt komen? Hoe lang kan een mens zonder slaap? Wat gebeurt er als je niet meer slaapt? Dat zijn de vragen die werden gesteld tijdens enkele uitputtende slaapgebrek experimenten in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw.

Hoe lang kunnen we zonder slaap?

Het wetenschappelijk gedocumenteerde record is 11 dagen 25 minuten. Dit record van iemand zonder slaap staat op naam van Randy Gardner. In 1964 verbleef Gardner, een middelbare scholier in San Diego, Californië, 264,4 uur (11 dagen 25 minuten) wakker.

Maar de langste periode van iemand zonder slaap dat tot op heden bekend is, is dat van Maureen Weston van Peterborough, Cambridgeshire Ze deed in 1977 mee aan een schommelstoelmarathon. Ze schommelde haar stoel 18 dagen en 17 uur lang. Maar zonder constante medische observatie  is dit record mogelijk niet zo nauwkeurig is als dat van Gardner, omdat iemands hersenen tijdens extreme slaaptekort kunnen slapen terwijl de ogen open zijn.

Het Guinness Book of World Records erkent overigens geen wereldrecord voor “langste periode zonder slaap” vanwege de blijvende gevolgen en gevaren voor je gezondheid wanneer je jezelf dwingt om zo lang wakker te blijven.

Wat gebeurt er je heel lang niet slaapt?

Wat er kan gebeuren als je heel lang niet slaapt is bijvoorbeeld te zien in het geval van Peter Tripp, een DJ uit New York. Hij bleef bijna acht en een halve dag wakker, 201 uur om precies te zijn. Hij bracht deze tijd door in een glazen ruimte die in Times Square werd geplaatst, het proces werd gecontroleerd in een hotelkamer aan de andere zijde van de straat waar een aantal wetenschappers zich bevonden.

Na een periode van drie dagen begon Tripp als een razende te lachen om niets. Hij werd ook overstuur, verward en paranoïde. Eerst hallucinerende hij in de vorm van eenvoudige patronen zoals spinnenwebben en gezichten van mensen, of insecten wat in werkelijkheid verfspetters op de tafel waren.

Maar al snel werden de waanvoorstellingen meer intens, net als dromen terwijl je wakker bent. Hij zag muizen en jonge poesjes rondrennen in de kamer. Aan het einde van deze slapeloze stunt raakte Tripp volledig in een psychose. Hij zocht in lades naar geld dat er niet was. Hij beschuldigde een technicus van een complot om hem kwaad aan te doen. Toen vertelde hij niet de echte Peter Tripp te zijn maar een bedrieger. Alles werd onbegrijpelijk in zijn hoofd.

Toen hij het doel van 200 uur had bereikt, moest Tripp nog een uur wakker blijven zodat artsen een aantal testen konden uitvoeren. Ze lieten de EEG aangesloten toen hij uiteindelijk zijn bloeddoorlopen ogen sloot en voor een periode van dertien uur sliep. Helaas bleek hij blijvende consequenties aan dit experiment over te houden. De familie van Tripp merkte dat zijn karakter anders was geworden, hij was humeurig en depressief. Hij zou tot wel vier maal toe scheiden. Je zou kunnen stellen dat een stunt van acht dagen misschien het leven van Peter Tripp voorgoed had veranderd.

Randy Gardner die in 1964 maar liefst 264 uur wakker bleef zonder gebruik van opwekkende middelen, leed aan concentratie- en geheugenverlies, werd paranoïde en begon te hallucineren. Na vier dagen was hij ervan overtuigd een beroemde rugby speler te zijn die de Rose Bowl had gewonnen. Hij zag ook een verkeersbord aan voor een mens.

Op de elfde dag werd hem gevraagd om vanaf honderd terug te tellen in stappen van zeven. Toen hij bij 65 aankwam besloot hij te stoppen, hij had geen idee waar hij mee bezig was. Toch wist hij later op de dag een persconferentie te houden waarbij hij normaal sprak en er heel gezond uitzag. Na deze marathon sliep Gardner bijna vijftien uur en kon binnen enkele dagen weer normaal slapen.

In tegenstelling tot Tripp, die overigens wel stimulerende middelen had ingenomen, had Gardner geen last van blijvende veranderingen in zijn persoonlijkheid.

De gevolgen van slaapgebrek

We hebben allemaal slaap nodig om normaal te functioneren. Toch zijn er veel zaken die ons slaapritme danig kunnen verstoren zoals nachtdiensten draaien, reizen langs verschillende tijdzones, slaapstoornissen zoals slapeloosheid, stress, depressie, menopauze en in extreme gevallen ondervraging en marteling.

Gebrek aan slaap kan vele klachten tot gevolg hebben waaronder:

• pijnlijke spieren
• concentratieverlies,
• duizeligheid en flauwvallen,
• verwarring en hallucinaties,
• hyperactiviteit
• ongeduld en prikkelbaarheid,
• geheugenverlies,
• misselijkheid,
• psychose
• onduidelijk spreken
• doorlopend gapen

Toch zullen we allemaal weleens last hebben van een tekort aan slaap. Een toenemend aantal mensen lijdt aan chronisch slaapgebrek vanwege onze moderne leefstijl. En de prijs die we moeten betalen voor dat slaapgebrek in onze samenleving kan enorm zijn. Alleen al in Amerika zou het de productiviteit dusdanig beïnvloeden dat het jaarlijks honderd miljard dollar kost voor bedrijven. Daarnaast zijn het vaak werknemers die slaperig zijn die de grootste natuurrampen hebben veroorzaakt. Denk bijvoorbeeld aan de olielek van de Exxon Valdez, tot aan de nucleaire rampen bij Three Mile Island en Chernobyl.

Tip: Test zelf je slaapgebrek

Ga je dood als je niet slaapt?

Ja. Wanneer je lang genoeg zonder slaap zult doorbrengen zal dit uiteindelijk dodelijke gevolgen hebben. De effecten van slaapgebrek beginnen klein, maar zullen uiteindelijk onhoudbaar worden. Extreem gebrek aan slaap is zowel fysiek, emotioneel als op het gebied van onze waarneming, funest voor ons lichaam.

Fatal Familial Insomnia

Dit is de harde werkelijkheid voor mensen die lijden aan een aandoening genaamd FFI ofwel Fatal Familial Insomnia wat Dodelijke Familiale Slapeloosheid betekent. Dit is een zeldzame en ongeneeslijke slaapstoornis die een totaal gebrek aan slaap tot gevolg heeft. Het begint rond middelbare leeftijd, en zorgt ervoor dat mensen met deze aandoening op een avond naar bed gaan en hun geest niet meer tot rust kunnen laten komen.

Mensen met Fatal Familial Insomnia zullen nooit meer slapen. Na pakweg anderhalf jaar van onverdraaglijke slapeloosheid, langs verschillende periodes van paniekaanvallen, hallucinaties, gewichtsverlies en dementie is de dood onvermijdelijk. D.T. Max heeft in zijn werk “De familie die niet kon slapen” uitvoerig geschreven over deze tragische neurologische aandoening.